روش انجام آزمایشآزمایش بررسی مایع منی برای تعیین باروری مردان (توانایی او برای باردار ساختن زن) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش دارای بخش‌های زیادی است و ابعاد مختلفی از منی و اسپرم را مورد بررسی قرار می‌دهد. آزمایش مایع منی به‌منظور تعیین باروری باید روی حداقل دو نمونه با فاصله‌ی هفت روز، در مدت زمانی دو تا سه ماه انجام شود؛ چرا که برخی از شرایط می‌تواند بر سطح اسپرم تاثیرگذار باشد.همچنین، آزمایش بررسی مایع منی می‌تواند برای تعیین تعداد اسپرم در مردانی که وازکتومی انجام داده‌اند به‌کار گرفته شود. اگر هنوز اسپرم‌های زیادی در منی قابل تشخیص هستند، آن فرد و همسرش باید از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنند. شخص باید تا زمان ناپدید شدن همه اسپرم‌ها در نمونه، چند بار دیگر نیز این آزمایش را تکرار کند.
زمان نیاز به انجام آزمایشدر صورتی‌که بارداری در زن اتفاق نیفتد، آزمایش بررسی مایع منی برای همسر وی توصیه می‌شود. همچنین، اگر پزشک حدس بزند که بیمار مشکل باروری دارد این آزمایش را مورد بررسی قرار می‌دهد. حداقل حدود 10 تا 20 درصد از زوج‌ها مشکلات باروری و باردار شدن را تجربه می‌کنند. عوامل مردانه معمولا در 50 درصد از این موارد دخیل هستند. ناباروری مردان دلایل زیادی دارد و برخی از آن‌ها را مانند واریکوسل (بزرگ شدن رگ‌ها که منجر به خشکی بیضه‌ها می‌شود) می‌توان با موفقیت درمان نمود. در صورت وجود عامل مردانه در ناباروری، بررسی مایع منی ضروری است تا بتوان امکان استفاده از روش‌های باروری به کمک تکنولوژی را تعیین نمود.
نتیجه‌ی آزمایش به چه صورت است؟حجم معمولی مایع منی برای انجام آزمایش حدود نیم یا یک قاشق چای‌خوری (2 تا 6 میلی‌لیتر) است. مایع منی کمتر، نشان‌دهنده‌ی تعداد
اسپرم کمتر است که این امر بر باروری تاثیرگذار است. مایع منی بیشتر نشان‌دهنده‌ی میزان مایع بیشتر است که باعث رقیق شدن آن و تاثیر بر میزان باروری می‌شود.تراکم یا غلظت اسپرم به‌صورت میلیون در هر میلی‌لیتر مایع منی اندازه‌گیری می‌شود. میزان طبیعی اسپرم، برابر یا بیشتر از 20 میلیون اسپرم در هر میلی‌لیتر مایع منی است (یعنی در هر بار انزال کامل بیش از 80 میلیون اسپرم باید خارج شود). هرچه میزان اسپرم در نمونه کمتر باشد، شانس باردار شدن زن کمتر خواهد بود. همچنین، اگر شخصی وازکتومی انجام دهد نباید در نمونه‌ی منی او اسپرمی وجود داشته باشد.
تحرک اسپرم، در واقع درصد حرکت اسپرم در یک نمونه از مایع منی است. هرچه حرکت اسپرم آرام‌تر باشد یا اگر حرکت نداشته باشد احتمال باردار شدن زن کمتر خواهد بود. پیشروی اسپرم از پایه‌ی صفر (یعنی کاملا بی‌حرکت) تا 3 یا بیشتر در اسپرم‌هایی که با سرعت و مستقیم حرکت می‌کنند محاسبه می‌شود. اگر کمتر از نیمی از اسپرم‌ها تحرک داشته باشند میزان درصدی اسپرم‌های مرده نیز در آزمایش مورد بررسی قرار می‌گیرد. این بخش از آزمایش را تست بقاء اسپرم می‌نامند.تحلیل ریخت‌شناسی نیز مطالعه‌ی اندازه، شکل و ظاهر سلول‌های اسپرم است. این تحلیل به سنجش ساختار حدود 200 اسپرم می‌پردازد و در صورت مشاهده‌ی نقص، در نتیجه آزمایش گزارش می‌شود. هرچه تعداد اسپرم‌های غیرعادی بیشتر باشد احتمال باردار شدن زن کمتر خواهد بود.
اطلاعات دیگر در این زمینهعوامل بسیاری بر تعداد اسپرم و دیگر ویژگی‌های منی تاثیرگذارند. برای مثال، اگر مردی دچار آسیب در ناحیه‌ی بیضه شده باشد یا پرتودرمانی شده باشد یا برخی داروهای خاص (مانند
آزاتیوپرین یا
سایمتیدین) را مصرف کند تعداد اسپرم‌هایش کم خواهد شد. همچنین مردی که میزان هورمون استروژن بالایی داشته باشد نیز تعداد اسپرم‌های کمتری دارد.برخی از دلایل رایج ناباروری مردان می‌تواند شامل تب بالا، مشکل بیضه‌ها، گرفتگی لوله‌هایی که مایع منی را به ابتدای آلت می‌رسانند و تعداد اسپرم کمتر از حد عادی در نمونه‌ی مایع منی باشد.
